Mình lúc nào cũng bị háo hức quá đà và đơ đơ ko biết làm gì sau khi tự động cho mình *nghỉ việc* vài ngày, ko biết sau này tốt nghiệp xong mà định nghỉ khoảng 1 tháng thì thế nào… Nhưng note này thì phải viết, viết ngay. Chuyến đi Brunei quá tuyệt vời ngoài sự mong đợi.
Thề là ko hiểu sao mọi người lại nói Brunei ko có gì để đi rồi đi 1 ngày là hết nước này nọ… :<, trời ơi mình ở 4 ngày mà vẫn thấy chưa đi hết được những chỗ muốn đi ý. Sau vụ thiên đường Palawan thực ra ngân sách cũng đã rất eo hẹp nhưng mình lại có nhiều động lực thúc đẩy như:
- Visa của mình ở Philippines chỉ đc 59 ngày và phí gia hạn khá đắt, khoảng 120e, nên nếu chơi trò…vượt biên một cách có-chọn-lọc rồi quay lại sẽ rẻ hơn đc 1 xíu :3.
- Mục tiêu hoàn thành bản đồ ASEAN còn dang dở
- Mình có lời hứa từ 3 năm trước sẽ qua thăm 1 người khi nào có đủ điều kiện và nhân tiện cũng có vài người bạn bên này nữa nên chắc cũng ko có lúc nào thích hợp hơn.
Vậy nên cũng nhắm mắt đưa chân và đây là thành quả của mình:
Đến Brunei thế nào?
Với mình thì khá đơn giản, săn vé giảm 50% của Cebu Pacific: Manila- Brunei từ trước khoảng 2 tháng, rẻ hơn tiền gia hạn visa của mình.
Từ VN thì mình nghĩ trong ASEAN thì Brunei là nước khó đến nhất vì ko có chuyến bay thẳng, ít nhất sẽ transit ở Sing, KL hoặc Manila, vé rẻ nhất thì chắc từ Manila nên hoặc là mọi người kết hợp đi đến 1 trong các nơi đó chơi vài ngày rồi qua Brunei luôn cho đỡ phí (hoặc bơi sang cũng được hiuhiu)…
Đường xá vô cùng thông thoáng 😉
Sau 4 ngày ở Brunei mình nhận ra lý do chủ yếu khiến mọi người bảo Brunei không có gì có lẽ vì mọi người chưa tìm hiểu kỹ đã qua, và Brunei cũng không có phương tiện công cộng đi lại dễ dàng như các nước khác.
Nói thẳng ra Brunei không dựa vào du lịch để phát triển, mỗi nhà có ít nhất 2-5 cái ô tô là chuyện bình thường (vì bên này tax free và có thể mua ô tô trả góp đến 7 năm) nên hệ thống giao thông công cộng chỉ có bus cho lao động phổ thông, mà bus cũng chỉ đi loanh quanh trong trung tâm chính. Có taxi nhưng taxi hiếm và khá đắt, ko chạy theo meter, nếu đi thì phải trả giá trước.
Mình nghĩ nếu bạn nào có ý định đi Brunei mà thực sự muốn khám phá nhiều thứ, đi nhiều nơi mà ko có bạn bên này thì nên rủ thêm 1 nhóm bạn rồi thuê xe tự lái (ah mà bên này lái xe tay phải nên cũng cần lưu ý), chứ ko loanh quanh trong thành phố 2 ngày giữa cái nóng nực thì đúng là chán thật…:P
Mình cực kỳ may mắn vì được bác host đón từ lúc 2h sáng ở sân bay, ở nhà có 4 chị em nên mọi người toàn đưa đi, cuối tuần thì các bác đi cùng nữa, khi nào đi với bạn thì bạn qua đón, lúc về ra sân bay lúc 12h đêm cũng là cả vợ chồng bác đưa ra nên chỉ biết viết thư cho cả nhà nhắn là “I couldn’t say thank you enough for hosting and taking care of me…” thôi 🙂
Tìm chỗ trú nắng?!
Vẫn nhớ 3 năm trước có hội nghị ARDEX-13 tại Việt Nam và tình cờ mình được làm LO cho bác trưởng đoàn Brunei (câu chuyện trong note “Trải nghiệm LO”). Sau đó bác ý có sang VN thêm 3 lần nữa và lần nào cũng gọi mình giúp, cho đến khi mình đi rồi thì mỗi lần qua bác không gọi ai đưa đi loanh quanh kiểu LO nữa.
Bình thường người Brunei khá kén trong việc để khách ngủ qua đêm trong nhà nên mình lại càng may mắn vì được host ở với gia đình bác. Mọi người thân thiện và siêu nhiệt tình giúp mình trong tất cả mọi chuyện từ ăn uống đi lại đến thậm chí thỉnh thoảng lại hỏi mình có thấy vui ko có cần gì nữa không làm mình thấy hơi ngại vì sợ làm phiền mọi người nữa.
My best Bruneian family <3
Ngoài ra mình cũng có nghiên cứu thử 1 vài chỗ ở khác như hostel hay khách sạn, loanh quanh mọi người book agoda hay booking.com đều có. Nhưng có 2 nơi mình thấy hay hay:
- Water Village Malay Modern House: nhà của bác trưởng làng nổi Kampung Ayer và đương nhiên nhà trên mặt nước, có vài phòng tầng 2 cho khách và mỗi lần muốn về nhà thì phải đi thuyền qua sông (khoảng $1). Bác siêu vui tính, sẽ hỏi bạn chụp ảnh với một số tư thế và góc được dựng sẵn trong nhà để up lên fb rồi đưa đi tham quan cả khu làng nữa. Mình có hỏi thì giá 1 đêm là $35 Brunei, nhưng “Nếu là bạn cháu thì bác giảm cho 1 nửa” :)), nên nếu có nhu cầu thì mọi người liên hệ nhé lolz.
Empire Hotel
- Empire Hotel: 1 trong 2 khách sạn 7 sao duy nhất trên thế giới, mặc dù qua năm tháng thì xuống 5 vì đội ngũ nhân viên không còn đạt chuẩn cao cấp như trước nữa, nhưng cơ sở hạ tầng và trang trí thì mình chắc chưa bước vào cái nào hoàng gia như thế…:<. Một số gia đình Brunei trong các kỳ nghỉ nếu không có điều kiện ra nước ngoài thì họ vào đây nghỉ vài đêm, vừa hưởng thụ vừa đóng góp cho nước nhà… Mình recommend vì bạn của bạn mình làm ở đây, khi mình qua anh ý đưa đi tham quan cả cái khách sạn xong bảo nếu sau này muốn book thì nhắn trước 2 tuần có thể được giảm 50% :)).
Làm gì ở Brunei?!
Jame Assr Hassanil Bolikah
Một trong những nơi chắc chắn phải đi là các nhà thờ hồi giáo, nổi tiếng nhất là Sultan Omar Ali Saifuddien (hay còn gọi là White Mosque) (featured image) làm bằng đá cẩm thạch trắng, và Jame Assr Hassanil Bolikah– ngôi thánh đường hồi giáo lớn nhất và đồ sộ nhất thế giới, cả 2 đều được dát vàng toàn bộ mái ngói và được trang bị hệ thống điều hoà cho tín hữu đến bái.
Về kiến trúc một phần thấy hơi giống Taj Mahan, đều là cái cảm giác thấy mình nhỏ bé trước những công trình đồ sộ. Nhưng nếu ngôi đền tình yêu Ấn Độ làm người ta thấy lộng lẫy như một câu chuyện cổ tích, một tình yêu mãnh liệt và vĩnh cửu, thì tại các nhà thờ hồi giáo lại là một sự trang nghiêm và bình tâm đến lạ thường. Không chen lấn, không ồn ào, mọi người ngăn nắp đặt từng đôi dép cạnh nhau bên ngoài thánh đường, nhẹ nhàng để tìm thấy bình yên trong từng lời cầu khẩn. Mỗi lần đi qua các nhà thờ này ban ngày hay ban đêm mình đều bị hớp hồn, đẹp đến mức siêu thực.
Cứ mỗi 5- 6km là có 1 mosque sừng sững ở Brunei và mỗi 2km là có 1 nhà thờ Thiên Chúa ở Metro Manila.
Royal Regalia Museum
Royal Regalia Museum là bảo tàng trưng bày hoàng gia. Mọi đồ vật về cuộc sống hoàng cung đều được mô phỏng và những món quà ngoại giao từ các nước cũng được trưng bày tại đây. Ngó qua thì thấy có tranh thêu với tranh khảm trai từ Việt Nam, nhưng vì việc sử dụng điện thoại bị cấm nên nếu bạn nào tò mò có thể đến tận nơi xem. Ngoài ra mình cũng qua bảo tàng trưng bày các đồ nghề thủ công để hiểu hơn về các nghề truyền thống, sự tinh xảo trong các vật dụng dát vàng dát bạc, và bảo tàng về sự phát triển của làng nổi Kampung Ayer ngay trên sông.
Kampung Ayer- Venice of South East Asia
Kampung Ayer, hay con gọi là Water Village (làng nổi, làng nước???!) là khu làng được xây trên sông Brunei từ hơn 1000 năm trước. Nhìn từ xa có vẻ hơi giống khu của dân nghèo, nhưng thực ra có rất nhiều viên chức nhà nước sống ở đó, mọi nhà đều có điện nước, TV, internet điều hòa…đủ cả. Khác với các nhà sống trên bờ đều có ô tô, mọi người sống ở đây đều có cả thuyền nữa.
Có 2 cách để tham quan water village, từ bờ bên này có thể bắt thuyền qua bờ bên kia rồi đi bộ quanh các khu nhà hoặc hỏi anh lái thuyền đi 1 tour dọc bờ sông mát mát, ra mấy chỗ xa xa, nghe vài câu chuyện người lái thuyền rồi ghé bảo tàng chơi. Mình chọn cách 2.
Me in Baju-Kurong, my friends and the bride and groom
Mình tình cờ may mắn được dự một đám cưới bạn của bạn mình ở Brunei. Từ ngày ở Philippines mình dành thời gian để nghiên cứu xem mặc cái gì cho phù hợp, chốt lại mang vest mặc cho an toàn. Vậy mà khi nói với mấy chị nhà host, mọi người bảo “Mày mặc thế đến ai cũng nhìn như người ngoài hành tinh đấy!” xong ko ngần ngại cho mình mượn mấy bộ đồ truyền thống Baju-Kurong để mặc, và nói cho mình thêm về văn hóa cưới xin bên này.
Nếu mọi người xem ảnh thắc mắc sao mình ko đội khăn thì chỉ đơn giản là vì mình ko theo đạo nên mình ko đội thôi. Trang phục là trang phục truyền thống nhưng khăn đội đầu lại là văn hóa của tôn giáo :). Bình thường 1 lễ cưới của Brunei sẽ có khoảng 3-5 buổi nghi lễ, buổi mình dự là hôm tiệc cuối cùng.
Xin thề đây là đám cưới to nhất mình tự dự từ trước đến giờ.
– Hôm nay có khoảng bn người?– Ah, cũng chỉ khoảng 2000 người thôi….
Đến nơi như lạc vào 1 sàn diễn thời trang khi ai cũng mặc Baju-Kurong, đủ kiểu từ truyền thống đến cách tân, từ vải trơn đến cầu kỳ từng đường nét. Các bàn nam nữ ngồi riêng, mọi người chờ cô dâu chú rể bước vào, cầu nguyện rồi mới bắt đầu ăn. Trong khi khách ăn thì cặp đôi ngồi trên sân khấu chụp ảnh với khách, mình để ý mọi người ăn khoảng 15 phút xong ra bắt tay chào dâu rể rồi lục đục đi về. Rất nhanh rất gọn, khác rất nhiều với đám cưới ở VN.
Ngoài ra có 1 số nơi hay hay mình có cơ hội được đi qua:
– Hội chợ sách, mình đi đc đúng dịp nên lượn qua, tất nhiên sách toàn tiếng Malay thôi, 1 vài quầy có sách tiếng Anh, nhưng bên ngoài bán rất nhiều đồ ăn vặt đồng giá $1.
– Cung điện Hoàng gia – Sultan Palace: đến đây bình thường chỉ được đứng ngoài thôi, nếu ai đến vào dịp sinh nhật nhà vua (tháng 7) hay sau lễ Ramadan thì sẽ có cơ hội được vào :3.
– Vườn hoa to nhất Brunei- Bio Innovation Corridor: đi đến cuối đường sẽ thấy động vật mà rẽ phải sẽ vào khu nhà lạnh trồng hoa
– Tòa nhà cao thứ nhì Brunei- Trụ sở chính của công ty telecom DST vì bác gái làm ở đây nên mình được qua ý. Ở Brunei có luật ko dược xây nhà cao hơn ngôi đền trắng nên tòa cao nhất là Bộ Tài chính với 13 tầng. Từ tầng 12 nhìn được bao quát cả một Brunei xanh rì, âm thầm phát triển không một tiếng ồn ào của công trường hay công nghiệp hóa, và xa xa là biển, một chân trời rất mới.
– Văn phòng Thủ tướng: đây là tòa nhà yêu thích nhất của cô bạn mình ở Brunei. Hồi trước tòa nhà này được xây với mục đích làm cung điện cho hoàng tộc nhưng do có một số vấn đề nên bị dừng lại trong nhiều năm. Mãi sau này chính phủ mới quyết định tiếp tục xây thành văn phòng Thủ tướng và đặt thêm 1 vài Bộ làm việc ở đây.
– Empire Hotel: Như đã nói ở trên, từng là 1 trong 2 khách sạn 7 sao duy nhất trên thế giới. Bạn mình mới đi Qatar về xong mình hỏi có đi vào cái khách sạn cánh buồm đẹp đẹp ko, bà ý bảo bước vào sảnh mất $80 :)). Nhưng ở đây thì mọi người ra vào thoải mái, nhân viên đều niềm nở thân thiện, đi loanh quanh khách sạn hoặc đi thẳng ra bãi biển ngồi chơi cũng được. Nếu nhìn ảnh chụp từ trên cao bạn sẽ thấy đây là bãi có thể nhìn được cả bình minh lẫn hoàng hôn, mình ra lúc hoàng hôn và chờ đến lúc khách sạn lên đèn thì hiểu tại sao một số gia đình ở Brunei ra đây nghỉ 1 đêm cũng thấy hài lòng, chẳng cần đi đâu xa cả.
– Nếu mọi người xem Kênh14 thì sẽ thấy anh hoàng tử Brunei được các bạn VN săn đón cách đây một thời gian, Jerudong là khu anh ý ở cũng là khu được xây hiện đại, có sân bóng, sân chơi polo và nhiều gia đình giàu có định cư. Có Jerudong Park cũng là một trong những khu công viên đẹp nhất Brunei ;).
Sultan Omar Ali Saifuddien at night
Ăn gì ở Brunei?
Trước khi đến Brunei mình nghĩ đồ ăn chắc cũng như Malaysia hay Indo, đại loại ko phải khẩu vị của mình lắm.
Nhưng mà THỀ~~~~, trời ơi cả mấy ngày ngày nào cũng ăn ăn ăn ko ngừng nghỉ. Lúc đầu các chị định đưa mình đi ăn đồ Tây xong thấy con bé nằng nặc đòi ăn đồ địa phương nên mọi người chiều :)). Đúng kiểu ăn gì cũng ngon nên sau 4 ngày cảm giác người có thêm tý da tý thịt ý.
Nếu phải xếp hạng các món ăn trong ASEAN, xin phép được đặt VN hàng đầu, Thái và Sing đồng hạng nhì và Brunei hạng 3. Đạo Hồi không ăn thịt lợn nhưng không hiểu có phải vì thế mà tất cả các món thịt bò ở đây mình đều thấy ngon xuất sắc không. Không phải kiểu beefsteak mà là bò kho, bò hun khói, bò sốt tương, bò nướng, bò cari, bún bò (soto)…, vị rất cân bằng, thậm chí có phần giống VN nữa.
Bạn mình còn phải bảo “Mi, don’t crave for Brunei beef too much” lolz.
Typical Bruneian food <3
Một món truyền thống nếu chưa ăn thì chưa đến Brunei là Ambuyat, là bột sắn khuấy với nước sôi sẽ nở ra như kẹo kéo, bí mật ở đây là món nước chấm sốt chua cay với công thức đặc biệt làm mình ăn đến 2 lần ở cùng 1 cửa hàng vẫn ko thấy chán.
Điểm cộng cho các món tráng miệng của Brunei rất nhẹ và ko quá ngọt, ngoài những món mình được nếm trong 1 buổi hội chợ về ẩm thực Brunei ra thì mình còn thích Xeri rupa, thạch nước cốt dừa 2 tầng được gói trong lá dứa thơm ngậy. Mọi người có thể khám phá thêm trong album ảnh của mình 😉
(Brunei- The Kingdom of Unexpected Treasures)
Cái này ko liên quan lắm nhưng đồ Nhật ở Brunei ngon cực kỳ :)), trừ Nhật ra thì đây là bữa ăn sushi ngon nhất mình từng ăn lolz.
Một số trải nghiệm khác mà mình muốn chia sẻ:
1. Trang phục:
Ở đâu cũng thế, trước khi đi đến 1 đất nước nào đó mình thường dành thời gian để nghiên cứu xem nên và không nên làm gì để tránh tối đa những rắc rối có thể gặp, và một trong những điều nhạy cảm nhất là văn hóa.
Vì người đạo Hồi khá nghiêm khắc trong trang phục, quần áo ko được hở vai và đầu gối (một số khách du lịch có thể mặc quần sooc hoặc váy qua gối), nhưng mình thấy tốt nhất nên mặc quần dài mọi nơi vì điều đó thể hiện mình thực sự tôn trọng đất nước họ, và đặc biệt khi vào nhà thờ cũng phải là quần dài và áo dài tay (hoặc tay lửng che cùi chỏ).
2. Văn hoá:
- Với người trong gia đình, con cái khi chào bố mẹ hay cầm tay của người lớn và đặt lên trán để tỏ sự kính trọng, còn với người thân khi chào hỏi sẽ ôm và chạm má 3 lần.
- Tất cả mỗi buổi lễ đám cưới khách đến dự đều có quà mang về. Ngày xưa người ta hay tặng đồ trưng bày, nhưng bây giờ để thực tế hơn họ tặng đồ dùng trong nhà (xà phòng, hộ đựng thức ăn…) hoặc đồ ăn. Mình được tặng gạo.
- Gia đình nào ở Brunei cũng có ít nhất 2 người giúp việc, họ chủ yếu từ Malay, Indo và Philippines. Hồi trước host nhà mình có 1 anh tài xế người VN xong mà anh ý hơi có biểu hiện tán tỉnh chị maid trong nhà nên bị trục xuất về nước luôn…. Cách đây nhiều năm ở Brunei cũng có tình trạng người giúp việc bạo hành trẻ con trong nhà khi bố mẹ đi làm, nghe chuyện thật từ các chị ở nhà mình cũng thấy buồn.
- Một sự siêu tình cờ và bất ngờ là nhờ sự sắp xếp bí mật mà mình gặp cô bạn người Thái ở đây. Vì bạn trai chị ý là người Brunei nên tự nhiên mình được dịp hỏi rất nhiều về việc chuyển đạo sau khi cưới nhau, rồi tâm lý chị ý chuẩn bị như thế nào, gia đình ra sao các kiểu.
3. Giao thông, hạ tầng:
- Về giao thông thì gần như mọi đường ở Brunei đều là đường cao tốc, xe đi vèo vèo, định nghĩa tắc đường ở đây chỉ là *đi với tốc độ chậm hơn tốc độ đường cao tốc* thôi… Là nước duy nhất có *U turn* mọi nơi, ko phải đi cả vài chục km như ở các nước khác.
- Brunei hầu như ko có nhà cao tầng, đât rộng người thưa nên nhà nào cũng như vila 2 hoặc 3 tầng sân vườn đầy đủ mỗi nhà cách nhau cả chục mét. Người dân ai không có nhà thì có thể đăng ký với nhà nước, thích nhà có nhà thích đất có đất. Tax free, dịch vụ y tế free, học phí trường công gần như free.
Ngoài đi chơi mình còn có 1 buổi chiều đi phỏng vấn vài cô giáo người Philippines ở đây. Cũng nghe thêm được nhiều và hiểu hơn những nỗi lòng về việc sống và làm việc ở nước ngoài :).
Vẫn còn nhiều điều khác mình muốn làm ở Brunei như đi thêm nhiều mosque khác, thị trấn dầu mỏ, đi leo núi, đi lặn, đi Ulu Temburong National Park (cách tp khoảng 3h lái xe nhưng có cầu treo siêu đẹp)…, còn nhiều thứ mà sao mọi người bảo ko có gì….???!
Đến đây nếu bạn muốn ngắm nhìn những kiến trúc độc đáo và kiến trúc hồi giáo khiến bạn *wow* trong cảm thán; nếu bạn muốn tìm hiểu văn hóa và trải nghiệm như người bản xứ (chứ ko phải khách du lịch), văn hóa đạo Hồi, hoặc đơn giản nếu bạn muốn đến một thành phố khác hẳn những khói bụi tắc đường nơi mình đang sống trong vài ngày…
Chuyến đi này thực sự là một may mắn, gia đình Brunei của mình và bạn bè đã biến nó hoàn hảo hơn tất cả những gì mình mong đợi. Mình sẽ không đề cập về chi phí trong chuyến đi này vì nếu phải trả mình sẽ ko bao giờ trả được mất.
Có một câu trong bức thư để lại mình viết “If I have another chance to come back to Brunei, for sure that you are one of my biggest motivation :)”
…
[Brunei, 6 Mar 2016]
No Comments